Λεξισκόπιο: ξεσηκώνω

Μάθετε για την ορθογραφία, τη μορφολογία, τον συλλαβισμό και τα συνώνυμα/αντίθετα οποιασδήποτε νεοελληνικής λέξης. Οι λέξεις παραμένουν μάταιοι ήχοι αν δεν μπορούμε να τις κατανοήσουμε.

H νέα ελληνική γλώσσα αποτελείται από ένα υπέροχο κατακλυσμό λέξεων, οι οποίες πηγάζουν στην πλειοψηφία τους από την αρχαία ελληνική. Διαμέσου των αιώνων κάποιες από τις λέξεις άρχισαν να επικαλύπτονται στο νόημα από άλλες και πολλές απέκτησαν πολλαπλές σημασίες.

Το Λεξισκόπιο παρουσιάζει πληροφορίες σχετικά με τον συλλαβισμό, τη μορφολογία (κλίση) και τα συνώνυμα και αντίθετα των λέξεων, αλλά και των πιο γνωστών φράσεων και εκφράσεων στις οποίες μια ελληνική λέξη μπορεί να μετέχει.

Εισαγάγετε τη λέξη που σας ενδιαφέρει κατωτέρω και πατήστε Αναζήτηση.

Το Λεξισκόπιο είναι ένα σύνθετο γλωσσικό εργαλείο, το οποίο παρέχει πληροφορίες για μια νεοελληνική λέξη ή φράση, συνδυάζοντας τη λειτουργικότητα του Συλλαβιστή, του Ορθογράφου, του Λημματοποιητή, του Μορφολογικού Λεξικού και του Θησαυρού Συνωνύμων-Αντιθέτων της Neurolingo.

Συλλαβισμός

ξε-ση-κώ-νω

Μορφολογία

ξεσηκώνω ρήμ.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Ενεστώτας-Οριστική

	Ενικός	Πληθυντικός
Α	ξεσηκώνω	ξεσηκώνουμε & ξεσηκώνομε διαλ.
Β	ξεσηκώνεις	ξεσηκώνετε
Γ	ξεσηκώνει	ξεσηκώνουν & ξεσηκώνουνε προφ.

Ενεστώτας-Προστακτική

	Ενικός	Πληθυντικός
Β	ξεσήκωνε	ξεσηκώνετε

Ενεστώτας-Μετοχή

ξεσηκώνοντας

Αόριστος-Οριστική

	Ενικός	Πληθυντικός
Α	ξεσήκωσα	ξεσηκώσαμε
Β	ξεσήκωσες	ξεσηκώσατε
Γ	ξεσήκωσε	ξεσήκωσαν & ξεσηκώσαν προφ. & ξεσηκώσανε προφ.

Αόριστος-Υποτακτική

	Ενικός	Πληθυντικός
Α	ξεσηκώσω	ξεσηκώσουμε & ξεσηκώσομε διαλ.
Β	ξεσηκώσεις	ξεσηκώσετε
Γ	ξεσηκώσει	ξεσηκώσουν & ξεσηκώσουνε προφ.

Αόριστος-Προστακτική

	Ενικός	Πληθυντικός
Β	ξεσήκωσε	ξεσηκώστε

Αόριστος-Απαρέμφατο

ξεσηκώσει

Παρατατικός-Οριστική

	Ενικός	Πληθυντικός
Α	ξεσήκωνα	ξεσηκώναμε
Β	ξεσήκωνες	ξεσηκώνατε
Γ	ξεσήκωνε	ξεσήκωναν & ξεσηκώναν προφ. & ξεσηκώνανε προφ.

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Ενεστώτας-Οριστική

	Ενικός	Πληθυντικός
Α	ξεσηκώνομαι	ξεσηκωνόμαστε
Β	ξεσηκώνεσαι	ξεσηκώνεστε & ξεσηκωνόσαστε προφ.
Γ	ξεσηκώνεται	ξεσηκώνονται

Ενεστώτας-Προστακτική

	Πληθυντικός
Β	ξεσηκώνεστε

Αόριστος-Οριστική

	Ενικός	Πληθυντικός
Α	ξεσηκώθηκα	ξεσηκωθήκαμε
Β	ξεσηκώθηκες	ξεσηκωθήκατε
Γ	ξεσηκώθηκε	ξεσηκώθηκαν & ξεσηκωθήκαν προφ. & ξεσηκωθήκανε προφ.

Αόριστος-Υποτακτική

	Ενικός	Πληθυντικός
Α	ξεσηκωθώ	ξεσηκωθούμε
Β	ξεσηκωθείς	ξεσηκωθείτε
Γ	ξεσηκωθεί	ξεσηκωθούν & ξεσηκωθούνε προφ.

Αόριστος-Προστακτική

	Ενικός	Πληθυντικός
Β	ξεσηκώσου	ξεσηκωθείτε

Αόριστος-Απαρέμφατο

ξεσηκωθεί

Παρατατικός-Οριστική

	Ενικός	Πληθυντικός
Α	ξεσηκωνόμουν & ξεσηκωνόμουνα προφ.	ξεσηκωνόμασταν & ξεσηκωνόμαστε
Β	ξεσηκωνόσουν & ξεσηκωνόσουνα προφ.	ξεσηκωνόσασταν & ξεσηκωνόσαστε προφ.
Γ	ξεσηκωνόταν & ξεσηκωνότανε προφ.	ξεσηκώνονταν & ξεσηκωνόντανε προφ. & ξεσηκωνόντουσαν προφ.

Παρακείμενος-Μετοχή

ξεσηκωμένος

Συνώνυμα - Αντίθετα

ξεσηκώνω ρήμ.

Σ: παρακινώ, προτρέπω: Τους ξεσήκωσε να βγούνε για να διασκεδάσουν.
Σ: αναστατώνω₂: Ξεσήκωσες την πολυκατοικία με τις αγριοφωνάρες σου.
Σ: εξεγείρω₁: Η νεολαία ξεσήκωσε το λαό κατά της δικτατορίας.
Σ: προκαλώ₂, προξενώ: Οι οικονομικές εξαγγελίες ξεσήκωσαν θύελλα διαμαρτυριών.
Σ: αντιγράφω₃: Το σχέδιο στην κουβέρτα το ξεσήκωσα από ένα περιοδικό.
Σ: μιμούμαι, απομιμούμαι₁: Ξεσηκώνει ό,τι δει.

ξεσηκώνομαι

Σ: εξεγείρομαι₁, επαναστατώ₁

Προθήματα - Επιθήματα

ξε- [kse]

ξέ- [ksé] όταν ο τόνος ανεβαίνει στο αʹ συστατικό
ξ- [ks] πριν από φωνήεν

Προέρχεται από την αρχαία πρόθεση εξ.

1. Αφαίρεση

Το ξε- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν αφαίρεση ενός πράγματος από κάτι άλλο. Για παράδειγμα, ξεζουμίζουμε ένα φρούτο όταν το στύβουμε για να βγάλουμε το ζουμί του· με το ξεσκόνισμα αφαιρούμε τη σκόνη από τα έπιπλα.

ξεβρακώνω, ξεδοντιάζω, ξεζουμίζω, ξεκοκαλίζω, ξεκουκουτσιάζω, ξεμαλλιάζω, ξενοιάζω, ξεριζώνω, ξεσκονίζω, ξεψυχάω

2. Έξω μέρος

Το ξε- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι κάτι κινείται προς τα έξω ή βρίσκεται έξω. Για παράδειγμα, ξεσπιτώνει κανείς κάποιον όταν τον βγάζει έξω από το σπίτι του· ένα ξέστηθο ρούχο αφήνει μεγάλο μέρος του στήθους ακάλυπτο.

ξέκωλος, -η, -ο	ξεπορτίζω
ξέστηθος, -η, -ο	ξεπροβάλλω
ξέχειλος, -η, -ο	ξεσπιτώνω
	ξεστομίζω
	ξεχειλίζω

3. Αντίθεση

Το ξε- σχηματίζει λέξεις (συνήθως ρήματα και τα παράγωγά τους ουσιαστικά) που δηλώνουν ότι μια κατάσταση ή ένα γεγονός ακυρώνεται ή αντιστρέφεται. Για παράδειγμα, ξεκλειδώνει κανείς την πόρτα όταν γυρνάει το κλειδί στην αντίστροφη πλευρά, ώστε να μπορεί να την ανοίξει· ξεντύνεται όταν βγάζει τα ρούχα του.

ξεβάφω, ξεβιδώνω, ξεδιπλώνω, ξεδιψάω, ξεθυμώνω, ξεκαλουπώνω, ξεκλειδώνω, ξελεκιάζω, ξεμεθάω, ξεμπερδεύω, ξεντύνω, ξεσκεπάζω, ξεχρεώνω, ξεψαρώνω

✔ Στον προφορικό λόγο, το ξε- εμφανίζει μεγάλη παραγωγικότητα στο σχηματισμό φράσεων με ζεύγη λέξεων που δηλώνουν δύο αντίθετες μεταξύ τους καταστάσεις. Για παράδειγμα, λέμε και ξελέμε όταν τη μια λέμε κάτι και την άλλη το αναιρούμε· όταν λέμε ότι θα κάνουμε κάτι κρύο ξεκρύο δηλώνουμε την αποφασιστικότητά μας να το κάνουμε, ακόμη και αν κάνει κρύο.

βλάκας ξεβλάκας, θα και ξεθά, καλός ξεκαλός, κρύο ξεκρύο, λέω και ξελέω, μα και ξεμά

⇨ Για λέξεις που δηλώνουν αντίθεση βλ. και α-*.

4. Τελείως, εντελώς (επιτατικό)

Το ξε- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι κάτι γίνεται σε έντονο βαθμό, ότι κάτι γίνεται ολοκληρωτικά. Για παράδειγμα, ξεγυμνώνεται κανείς όταν μένει εντελώς γυμνός· ξεθαρρεύει όταν αποκτά μεγαλύτερο θάρρος.

ξεγύμνωμα	ξεγυμνώνω
ξεκαθάρισμα	ξεθαρρεύω
ξεμονάχιασμα	ξεκαθαρίζω
ξεσάλωμα	ξεκουφαίνω
ξεσήκωμα	ξεμοναχιάζω
ξεσηκωμός	ξεσαλώνω
	ξεσηκώνω
	ξετρελαίνω

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

•Κάποιες λέξεις με το ξε- δηλώνουν ότι διανύουμε ένα χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, όταν ξεχειμωνιάζουμε σε ένα μέρος, περνάμε εκεί όλο το χειμώνα.

ξεκαλοκαίριασμα	ξεκαλοκαιριάζω
ξεμεσημέριασμα	ξεμεσημεριάζω
ξενύχτι	ξενυχτάω
ξεχειμώνιασμα	ξεχειμωνιάζω

1 Από 10

Για τους επισκέπτες του site μας, το Λεξισκόπιο έχει περιορισμό χρήσης τις 10 λέξεις ανά ημέρα. Εγγραφείτε δωρεάν στο site μας για να αποκτήσετε όριο 30 λέξεων ανά ημέρα.

Εναλλακτικά, μπορείτε να προμηθευτείτε την εφαρμογή του Λεξισκόπιου για Κινητά Λεξισκόπιο Mobile App όπου η χρήση λέξεων είναι απεριόριστη.

Neurolingo Εφαρμογές Γλωσσικής Τεχνολογίας

Είσοδος